Werken met geheugenreconsolidatie en het Therapeutic Spiral Model (TSM)

Wanneer gevoelens groter lijken dan het moment zelf

Iedereen kent het: een situatie raakt je dieper dan je zou verwachten. Je voelt je afgewezen, boos of onzeker, ook al weet je dat het ‘niet nodig’ is. Vaak spelen oude overtuigingen zoals “Ik ben niet goed genoeg” onbewust mee. Deze diepgewortelde patronen zijn hardnekkig en veranderen niet altijd door alleen te begrijpen wat er gebeurt.

Geheugenreconsolidatie: herinneringen herschrijven

TSM-psychodrama gebruikt geheugenreconsolidatie, een wetenschappelijk principe waarbij het brein emotionele herinneringen kan herschrijven. Zo kunnen oude pijn en beperkende overtuigingen écht veranderen, op een veilige en ervaringsgerichte manier.

Geheugenreconsolidatie is een natuurlijk proces in de hersenen waarbij oude emotionele herinneringen tijdelijk ‘open’ komen te staan voor aanpassing (Ecker, 2012). Dat gebeurt in drie stappen.

• Stap 1: Reactivatie van een oude herinnering, bijvoorbeeld een moment van schaamte, angst of afwijzing.
• Stap 2: Ontstaan van een mismatchervaring: een nieuwe, onverwachte ervaring die het oude patroon doorbreekt, zoals het ontvangen van steun in plaats van kritiek.
• Stap 3: Integratie van deze nieuwe ervaring in het brein, waardoor de oorspronkelijke herinnering haar emotionele lading verliest of blijvend verandert.

De herinnering blijft bestaan, maar krijgt een nieuwe betekenis, wat vaak een grote positieve impact heeft op het dagelijks functioneren.

Het Therapeutic Spiral Model als methode binnen psychodrama

Het Therapeutic Spiral Model (TSM) is een methodiek binnen psychodrama (Hudgins, 2022) die dit proces bewust en zorgvuldig faciliteert. Het model is geschikt voor iedereen die emotioneel wil groeien, herstellen of veranderen – van cliënten in therapie tot deelnemers in coaching of persoonlijke ontwikkeling.

Helpende interne rollen voor compassie, regulatie en transformatie

Binnen TSM staat veiligheid voorop. In plaats van mensen zomaar terug te brengen naar pijnlijke herinneringen, wordt er gewerkt met een duidelijke structuur, vaste rollen en rituelen die houvast geven. Daardoor ontstaat een veilige ruimte waarin mensen moeilijke ervaringen kunnen herbeleven zonder overweldigd te raken.

Een belangrijk onderdeel van TSM is het werken met interne rollen: een innerlijke landkaart van de verschillende rollen die iemand met zich meedraagt. Sommige rollen – zoals de innerlijke helper of de compassievolle observator – zorgen voor steun en zelfregulatie.

Andere rollen weerspiegelen oude overlevingsstrategieën die je ooit hebben geholpen, maar nu in de weg staan.

Tijdens een sessie kunnen ook transformerende rollen worden opgeroepen: figuren die symbool staan voor herstel, kracht of verbinding. Denk aan een innerlijke coach, een veilige ouderfiguur of het volwassen zelf.

Voorbeeld uit de praktijk

Een goed voorbeeld van hoe dit in de praktijk werkt, is het verhaal van Daan, een ervaren salesmanager. Na een mislukte presentatie bij een belangrijke klant begon hij podiumangst te ontwikkelen en ging presentaties steeds vaker vermijden.
Tijdens coaching kwam de overtuiging “Ik ga falen” naar boven. Die overtuiging was niet rationeel, maar emotioneel geladen, gekoppeld aan dat ene moment van schaamte. In een TSM-psychodramasessie werd dat moment opnieuw beleefd. Dit keer kreeg Daan steun van zijn ‘professionele zelf’ – een rol die stond voor zijn kwaliteiten, ervaring en innerlijke kracht.

Deze nieuwe ervaring verraste zijn brein. De mismatch werd door de hersenen geregistreerd, waardoor de oude herinnering haar kracht verloor. Na die sessie durfde Daan weer met meer vertrouwen het podium op. Zijn angst was niet ‘weggepraat’, maar werkelijk veranderd.

Brede toepasbaarheid: meer dan therapie alleen

Dit proces is niet alleen toepasbaar bij oude trauma’s of ingrijpende gebeurtenissen, maar ook bij recentere ervaringen die onverwacht diepe impact hebben gehad. Soms kan één moment van kritiek of schaamte zich vastzetten in het brein en jarenlang gedrag beïnvloeden – tenzij dat wordt doorbroken.

TSM-psychodrama maakt het mogelijk om moeilijke ervaringen op een helende manier opnieuw te beleven, waardoor duurzame verandering ontstaat. In uiteenlopende werkvelden helpt het bij het doorbreken van blokkades en belemmerende overtuigingen, en versterkt het de veerkracht. Of je nu werkt met jongeren, volwassenen, teams of individuen: TSM-psychodrama biedt praktische handvatten voor emotionele transformatie.

Opleiding psychodrama

Onze opleiding geeft je de tools om dit proces te begeleiden. Je leert veiligheid creëren, werken met rollen en symboliek, en mensen helpen hun emotionele verhaal te herschrijven. Een creatieve, betekenisvolle aanpak met blijvende impact in de praktijk.

Bronnen

Ecker, B., Ticic, R., & Hulley, L. (2012). Unlocking the Emotional Brain: Eliminating Symptoms at Their Roots Using Memory Reconsolidation. Routledge.

Hudgins, K., & Durost, S. (2022). Experiential Therapy from Trauma to Post-traumatic Growth: Therapeutic Spiral Model Psychodrama. https://doi.org/10.1007/978-981-19-3175-8